Rapport mis-CEO u TNI jesponi kif it-Trattat (ECT) li ftit li xejn magħruf jagħti lill-korporazzjonijiet is-setgħa li jostakolaw it-tranżizzjoni mill-fjuwils fossili li jħassru l-klima lejn l-enerġija rinnovabbli. U kif qed tiġi estiża, li thedded li jorbot aktar pajjiżi ma’ politiki tal-enerġija favur il-kumpaniji.
Għoxrin sena ilu, u mingħajr dibattitu pubbliku sinifikanti, daħal fis-seħħ ftehim internazzjonali oskur, it-Trattat tal-Enerġija (ECT). Jaġixxi bħall-maġija sigrieta “Ċiurkett wieħed biex imexxihom kollha” mit-triloġija ta’ Lord of the Rings, li tagħti lill-korporazzjonijiet poteri enormi fuq is-sistemi tal-enerġija tagħna inkluża l-abbiltà li jfittxu lill-gvernijiet, li jistgħu jostakolaw it-tranżizzjoni mill-fjuwils fossili li jħassru l-klima lejn dawk rinnovabbli. l-ECT jinsab fil-proċess ta’ espansjoni, u jhedded li jorbot aktar pajjiżi ma’ politiki tal-enerġija favur il-kumpaniji.
Illum l-ECT tapplika għal kważi 50 pajjiż li jiġġebbed mill-Ewropa tal-Punent, Asja Ċentrali sal-Ġappun. Fost il-ħafna dispożizzjonijiet tiegħu, dawk li jirrigwardaw investimenti barranin fis-settur tal-enerġija – magħrufa wkoll taħt l-akronimu infami ISDS jew is-soluzzjoni tat-tilwim bejn l-investitur u l-istat – huma l-pedament tal-ECT. Id-dispożizzjonijiet tal-ISDS tal-ECT jagħtu lill-investituri barranin fis-settur tal-enerġija drittijiet kbar li jfittxu direttament lill-istati f’tribunali internazzjonali ta’ tliet avukati privati, l-arbitri. Il-kumpaniji jistgħu jingħataw somomenormi bħala kumpens għal azzjonijiet tal-gvern li allegatament għamlu ħsara lill-investimenti tagħhom, jew direttament permezz ta’ ‘esproprjazzjoni’ jew indirettament permezz ta’ regolamenti ta’ kważi kull tip. Il-ġgant tal-enerġija Vattenfall, pereżempju, talab lill-Ġermanja minħabba restrizzjonijiet ambjentali fuq impjant tal-enerġija li jaħdem bil-faħam u talli neħħiet gradwalment l-enerġija nukleari. Il-kumpanija taż-żejt u l-gass Rockhopper qed tfittex lill-Italja minħabba projbizzjoni fuq it-tħaffir taż-żejt offshore. Diversi kumpaniji tal-utilità qed isegwu l-ifqar stat membru tal-UE, il-Bulgarija, wara li l-gvern naqqas l-ispejjeż dejjem jogħlew tal-elettriku għall-konsumaturi.
Madankollu l-ECT u dawk li jagħmlu profitt tagħha fil-biċċa l-kbira ħarbu mill-attenzjoni tal-pubbliku. Filwaqt li l-aħħar għaxar snin rat maltempata ta’ oppożizzjoni għall-ISDS fi ftehimiet internazzjonali oħra ta’ kummerċ u investiment, l-ECT irnexxielha tmexxi b’mod ċar minn dan l-għajb pubbliku. Ħafna kawżi tal-investituri taħt it-trattat jibqgħu sigrieti. Għal oħrajn, hemm biss skarsa informazzjoni disponibbli. U f’pajjiżi fil-proċess ta’ adeżjoni għall-ECT, kważi ħadd jidher li saħansitra sema’ bil-ftehim, aħseb u ara li eżamina bir-reqqa r-riskji politiċi, legali u finanzjarji tiegħu.
Dan ir-rapport jixgħel dawl fuq iċ-“ċirku wieħed” tal-ECT, li se jinfluwenza bil-kbir il-battalja fuq is-sistemi tal-enerġija futuri tagħna, kif ukoll il-korporazzjonijiet u l-avukati, li jagħtihom setgħat enormi.
Għalkemm nistqarru li ftit li xejn nafu dwar dan it-trattat iżda ikun tajjeb li nqajmu diversi mistoqsijiet anke fil-parlament Malti u jekk Malta tistax taqla’ multi minħabba dan it-trattat u jekk nistgħux niġu mmultati minn xi kumpanija tal-enerġija fossili.
