Hekk kif l-Amerikani qed jivvutaw illum, it-Tlieta 5 ta’ Novembru 2024, in-nazzjon kollu u dinja jinsabu fuq ix-xwiek biex jara l-eżitu ta’ dak li jista’ jkun wieħed mill-aktar elezzjonijiet segwiti fl-istorja reċenti. B’miljuni ta’ votanti li diġà vvutaw bil-quddiem jew permezz tal-votazzjoni postali, ir-riżultati tant mistenni huma kważi waslu – min se jikseb l-270 vot tal-Kulleġġ Elettorali meħtieġa biex isir il-president il-ġdid tal-Istati Uniti?
Il-votazzjoni madwar l-Istati Uniti tibda tagħlaq fil-Ħin tal-Lvant (ET) fis-7:00 PM, bil-polling stations fi stati oħra bħal dawk tal-Ħin Ċentrali, tal-Muntanji, u tal-Paċifiku li jagħlqu fi żminijiet differenti tul il-lejl. Filwaqt li r-riżultati jibdew jiġu ppubblikati, id-data inizjali minn stati ta’ battalja importanti – bħall-Pensilvanja, il-Ġeorġja, l-Arizona, u Wisconsin – mistennija jagħtu indikazzjonijiet inizjali dwar kif qed jiżvolġi it-tigrija. Madankollu, minħabba l-għadd kbir ta’ voti postali, dan jista’ jwassal biex id-data bikrija tidher parzjalment favur kandidat wieħed, bil-proċess tal-għadd kollu li jista’ jieħu ftit iżjed żmien.
Ħafna stati jistennew li jkollhom riżultati preliminari sa nofs il-lejl, iżda xi wħud – partikolarment dawk b’għadd kbir ta’ voti postali – qed iwissu dwar possibbiltà ta’ dewmien. Uffiċjali f’stati kruċjali wegħdu pubblikament li kull vot se jingħadd, u saħqu li t-trasparenza u l-preċiżjoni għandhom prijorità fuq il-veloċità.
L-aġenziji tal-aħbarijiet u l-analisti tad-data elettorali se jkunu qed isegwu mill-qrib u jistgħu jipproġettaw rebbieħ f’ċerti stati sa tard filgħaxija. Madankollu, jekk il-kompetizzjoni tibqa’ waħda stretta, speċjalment fil-Kulleġġ Elettorali, l-Istati Uniti jista’ jkollha tistenna sakemm jingħaddu u jiġu ċċertifikati l-voti kollha matul il-jiem li ġejjin. Id-dati taċ-ċertifikazzjoni tal-istati, li normalment ikunu lejn l-aħħar ta’ Novembru, jimmarkaw it-tmiem uffiċjali tal-għadd tal-voti, wara li l-Kulleġġ Elettorali jiltaqa’ fis-16 ta’ Diċembru biex jivvota formalment.
L-uffiċjali tal-elezzjoni qed jappellaw lill-pubbliku biex jibqa’ kalm u jafda l-proċess. B’parteċipazzjoni rekord fl-ivvotar u postijiet tal-votazzjoni madwar il-pajjiż attivi ħafna, l-elezzjoni tal-2024 tista’ tkun waħda mill-aktar importanti fl-istorja ta’ parteċipazzjoni u għarfien ċiviku. Ibqgħu sintonizzati hekk kif l-Amerika tistenna r-riżultati li se jfasslu l-futur tan-nazzjon.
Is-sistema tal-votazzjoni Amerikan għall-elezzjoni Presidenzjali hija kemmxejn kumplessa, u tinvolvi żewġ livelli prinċipali: il-vot popolari u l-Kulleġġ Elettorali. Hawnhekk hawn spjegazzjoni ta’ kif taħdem:
Għalkemm miljuni ta’ votanti jagħżlu direttament lill-kandidat tagħhom, mhux il-vot popolari biss li jiddetermina min ikun il-president. Minflok, hija s-sistema tal-Kulleġġ Elettorali li fl-aħħar mill-aħħar tiddeċiedi r-rebħa. Din is-sistema partikolari mhux biss tagħmel l-elezzjoni aktar kumplessa, iżda tista’ wkoll twassal għal sitwazzjonijiet sorprendenti u kultant kontroversjali.
Il-Vot Popolari jew Il-Kulleġġ Elettorali? Il-vot popolari jirrifletti direttament l-għażla tal-poplu, iżda fil-fatt mhux min jirbaħ dan il-vot għandu garanzija li jkun il-president il-ġdid. Il-vot popolari jiġbor l-appoġġ ta’ kull votant individwali, imma kull stat, skont il-popolazzjoni tiegħu, jikkontribwixxi ammont speċifiku ta’ voti elettorali fil-Kulleġġ Elettorali. Biex kandidat jirbaħ, għandu jikseb 270 vot mill-Kulleġġ Elettorali minn total ta’ 538 vot, u mhux neċessarjament l-akbar numru ta’ voti popolari madwar il-pajjiż.
Rebħiet Mingħajr Maġġoranza Popolari Din is-sistema wasslet għal eżiti kontroversjali fil-passat, fejn kandidati bħall-ex-Presidenti George W. Bush fl-2000 u Donald Trump fl-2016 rebħu l-elezzjoni mingħajr ma rċevew l-aktar voti popolari. F’każijiet bħal dawn, kandidati jirnexxilhom jirbħu l-voti elettorali meħtieġa billi jikkonċentraw fuq stati b’attendenza elettorali inċerta, jiġifieri dawk magħrufa bħala “battleground states.” Ir-riżultat finali jista’ jissupera l-għażla totali tal-votanti, u dan joħloq diskussjoni dwar jekk is-sistema hijiex ġusta.
Reazzjonijiet u Kritika Il-Kulleġġ Elettorali ilu punt ta’ kontroversja għal ħafna żmien. Kritiċi jgħidu li s-sistema tagħti wisq poter lil ftit stati ta’ battalja u jista’ jwassal għal riżultati li ma jirriflettux l-għażla popolari. Oħrajn isostnu li s-sistema tassigura li kull stat, kbir jew żgħir, ikollu sehem fl-elezzjoni u jżomm il-bilanċ bejn stati b’popolazzjonijiet għolja u dawk żgħar.
Għaliex Din is-Sistema? Is-sistema tal-Kulleġġ Elettorali kienet maħluqa mill-Fundaturi tal-Istati Uniti biex tiżgura rappreżentazzjoni nazzjonali aktar wiesgħa u biex tagħti piż lil kull stat. Dan iwassal biex il-kandidati jiffokaw fuq kampanja nazzjonali aktar milli jikkonċentraw biss fuq ċentri popolati ħafna.
Il-lejl tal-elezzjoni joħloq tensjoni waqt li r-riżultati tal-vot popolari jibdew jinxterdu minn stat għal ieħor. Iżda huwa biss l-għadd tal-Kulleġġ Elettorali li, finalment, se jiddetermina l-isem tal-president il-ġdid tal-Istati Uniti. Hekk kif l-Amerikani jistennew u jaraw, ħafna qed jistaqsu jekk is-sistema hix tista’ tiġi riformata fil-futur biex tirrifletti aħjar il-volontà popolari jew jekk se tibqa’ ssir għażla fuq il-bażi ta’ stat b’stat kif għamlet għal aktar minn mitejn sena.
